พันธบัตร คืออะไร? เข้าใจง่ายๆ ใน 5 นาที ฉบับมือใหม่

พันธบัตร คืออะไร?

ความหมายของพันธบัตร คือ ตราสารหนี้ประเภทหนึ่ง ซึ่งอาจจะเป็นของรัฐบาลหรือเอกชน เพื่อระดมทุนจากประชาชนหรือผู้ลงทุน โดยผู้ลงทุนที่ซื้อพันธบัตรจะได้รับสิทธิ์ในการรับดอกเบี้ยตามอัตราที่กำหนดเป็นระยะ เช่น อาจะจ่าดอกเบี้ย ปีละ 1 ครั้ง หรือทุก 6 เดือน จากนั้นคุณจะได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบกำหนดอายุของพันธบัตร

พันธบัตรทำงานอย่างไร ?

พันธบัตร ทำหน้าที่เหมือนกับ การที่ผู้ลงทุนให้ยืมเงินแก่ผู้ออกพันธบัตร ไม่ว่าจะเป็น พันธบัตรรัฐบาล หรือ พันธบัตรเอกชน ขณะที่ผู้ออกพันธบัตรมีหน้าที่จ่ายดอกเบี้ยและคืนเงินต้นตามเงื่อนไขที่ตกลงกันในสัญญาณ ซึ่งช่วยให้ผู้ลงทุนได้รับผลตอบแทนที่แน่นอน เนื่องจากส่วนใหญ่พันธบัตรมีความเสี่ยงต่ำเมื่อเทียบกันการลงทุนหุ้น สามารถกระจายความเสี่ยงในพอร์ตลงทุนได้ดี

ประเภทของพันธบัตร

พันธบัตร มีหลากหลายรูปแบบ แต่ละประเภทมีระยะเวลา การลงทุนในพันธบัตร ความเสี่ยง และผลตอบแทนที่แตกต่างกันออกไป ตามนี้:

พันธบัตรรัฐบาล (Government Bonds)

พันธบัตรที่ออกโดยรัฐบาลกลาง เพื่อระดมทุนสำหรับโครงการพัฒนาประเทศหรือบริหารจัดการงบประมาณ มีความน่าเชื่อถือสูง ความเสี่ยงต่ำ เหมาะสำหรับนักลงทุน ที่ต้องการผลตอบแทนที่มั่นคง

ตัวอย่างประเภทของพันธบัตรรัฐบาล:

• พันธบัตรออมทรัพย์: สำหรับประชาชนทั่วไป

• ตั๋วเงินคลัง (Treasury Bills): อายุไม่เกิน 1 ปี

• พันธบัตรระยะกลาง/ยาว: อายุ 1 ปีขึ้นไป

• พันธบัตรอัตราดอกเบี้ยคงที่: ดอกเบี้ยคงที่ตลอดอายุ

• พันธบัตรอัตราดอกเบี้ยลอยตัว: ดอกเบี้ยปรับตามตลาด

• พันธบัตรชดเชยเงินเฟ้อ: ดอกเบี้ยปรับตามอัตราเงินเฟ้อ

• พันธบัตรเพื่อการลงทุนเฉพาะ: เช่น ด้านการศึกษา พลังงาน ฯลฯ

พันธบัตรเอกชน (Corporate Bonds)

พันธบัตรที่ออกโดยบริษัทเอกชน เพื่อระดมทุนในการดำเนินธุรกิจหรือขยายกิจการ มีความเสี่ยงสูงกว่าพันธบัตรรัฐบาล แต่ให้ผลตอบแทนสูงกว่า

ตัวอย่างประเภทของพันธบัตรองค์กร:

• หุ้นกู้มีหลักประกัน

• หุ้นกู้ไม่มีหลักประกัน

• หุ้นกู้ด้อยสิทธิ์

• หุ้นกู้แปลงสภาพ

• หุ้นกู้ไม่มีวันครบกำหนด

พันธบัตรเทศบาล (Municipal Bonds)

พันธบัตรที่ออกโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น เทศบาล หรือหน่วยงานของรัฐในระดับย่อย เพื่อนำไปใช้ในโครงการสาธารณะในพื้นที่

แบ่งออกเป็น:

• พันธบัตรทั่วไป (General Obligation Bonds): ค้ำประกันด้วยรายได้จากภาษี

• พันธบัตรโครงการ (Revenue Bonds): ชำระคืนจากรายได้ของโครงการ เช่น ค่าทางด่วน น้ำประปา

พันธบัตรต่างประเทศ (International Bonds)

พันธบัตรออกโดยรัฐบาลหรือบริษัทต่างประเทศ เหมาะสำหรับนักลงทุนที่ต้องการกระจายการลงทุนไปยังต่างประเทศ มีความเสี่ยงด้านอัตราแลกเปลี่ยนและกฎระเบียบระหว่างประเทศ

ยกตัวอย่าง:

• Foreign Bonds: พันธบัตรที่ออกในประเทศหนึ่งแต่โดยผู้ออกต่างชาติ เช่น Yankee Bonds (ในสหรัฐ), Samurai Bonds (ในญี่ปุ่น)

• Eurobonds: พันธบัตรที่ออกนอกประเทศและใช้สกุลเงินที่แตกต่างจากประเทศผู้ออก เช่น ออกพันธบัตรสกุลยูโรในตลาดลอนดอน

ความเสี่ยงของพันธบัตร

• ความเสี่ยงด้านเครดิต: พบได้บ่อยในพันธบัตรองค์กรที่มีเครดิตต่ำ ความเสี่ยงที่ผู้ออกพันธบัตรไม่สามารถชำระดอกเบี้ยหรือคืนเงินต้นได้ตามกำหนด

• ความเสี่ยงจากอัตราดอกเบี้ย: กระทบกับพันธบัตรระยะยาวมากที่สุด เมื่ออัตราดอกเบี้ยในตลาดเพิ่มขึ้น ราคาพันธบัตรที่ถืออยู่จะลดลง ทำให้นักลงทุนที่ต้องการขายก่อนครบกำหนดอาจขาดทุน

• ความเสี่ยงจากอัตราเงินเฟ้อ: หากอัตราเงินเฟ้อสูงขึ้น รายได้จากดอกเบี้ยอาจมีมูลค่าซื้อของน้อยลง ตามค่าของสกุลเงิน

• ความเสี่ยงด้านสภาพคล่อง: พันธบัตรบางประเภทอาจไม่สามารถขายในตลาดรองได้ง่าย หรืออาจต้องขายในราคาต่ำกว่ามูลค่า มักจะพบได้ในพันธบัตรองค์กรขนาดเล็ก ที่ไม่มีการซื้อขายบ่อย

• ความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน: หากลงทุนในพันธบัตรต่างประเทศ ก็อาจจะต้องเจอกับความเสี่ยงของการเปลี่ยนแปลงค่าเงิน

• ความเสี่ยงจากการถูกไถ่ถอนก่อนกำหนด: พันธบัตรบางประเภท อาจถูกผู้ออกไถ่ถอนคืนก่อนครบกำหนด หากดอกเบี้ยตลาดลดลง

ข้อดีของการลงทุนในพันธบัตร

• พันธบัตร โดยเฉพาะพันธบัตรรัฐบาล มีความเสี่ยงต่ำกว่าการลงทุนในหุ้น เนื่องจากมีการรับประกันการจ่ายดอกเบี้ยและคืนเงินต้นเมื่อครบกำหนด

• ผู้ถือพันธบัตรจะได้รับดอกเบี้ยเป็นประจำ (เช่น ทุก 6 เดือน หรือปีละครั้ง) ซึ่งช่วยสร้างกระแสเงินสดสม่ำเสมอ เหมาะสำหรับผู้ที่ต้องการรายได้ระยะยาว เช่น ผู้เกษียณ

• สามารถคาดการณ์ผลตอบแทนได้ เพราะมีอัตราดอกเบี้ยคงที่ (Fixed Rate Bonds) ผู้ลงทุนสามารถคำนวณผลตอบแทนที่แน่นอนได้ตั้งแต่เริ่มลงทุน

• พันธบัตรช่วยกระจายความเสี่ยงของพอร์ตการลงทุน เพราะมักจะเคลื่อนไหวสวนทางกับหุ้น เมื่อตลาดหุ้นผันผวน พันธบัตรอาจยังให้ผลตอบแทนที่มั่นคง

• มีตัวเลือกพันธบัตรที่หลากหลาย เพื่อให้เหมาะกับเป้าหมายและสภาพตลาด

• สิทธิในการได้รับชำระหนี้ก่อนผู้ถือหุ้น กรณีที่บริษัทหรือผู้ออกพันธบัตรประสบปัญหาทางการเงิน

• พันธบัตรที่จดทะเบียนในตลาดรองสามารถซื้อขายได้ มีสภาพคล่อง ทำให้ผู้ลงทุนสามารถขายออกได้ก่อนครบกำหนดหากต้องการเงินสด

ดอกเบี้ยและผลตอบแทนพันธบัตร

รายได้พันธบัตร มี 2 รูปแบบหลัก คือ “ดอกเบี้ย” และ “ผลตอบแทนรวม” หากคุณสงสัยว่าการลงทุนแต่ละแบบจะคิดราคายังไง พันธบัตรให้ผลตอบแทนเท่าไหร่  เราตามมาดูกันเลย!

รายได้จากดอกเบี้ย

พันธบัตรส่วนใหญ่จะให้ผลตอบแทนในรูปแบบ “ดอกเบี้ย” ที่ผู้ถือจะได้รับเป็นงวด ๆ ตามระยะเวลาที่กำหนด  พันธบัตรระยะสั้น ระยะยาว เช่น ทุก 3 เดือน หรือทุก 6 เดือน

• อัตราดอกเบี้ยคงที่ คือ ดอกเบี้ยที่ผู้ลงทุนจะได้รับเท่าเดิมทุกงวดตลอดอายุพันธบัตร

• อัตราดอกเบี้ยลอยตัว คือ ดอกเบี้ยจะเปลี่ยนแปลงไปตามอัตราตลาด เช่น อิงตามอัตราดอกเบี้ยอ้างอิงของธนาคารกลาง

• พันธบัตรชดเชยเงินเฟ้อ คือ ดอกเบี้ยจะปรับเพิ่มตามอัตราเงินเฟ้อ เพื่อรักษามูลค่าที่แท้จริงของเงินลงทุน

ตัวอย่าง: หากคุณลงทุนพันธบัตรมูลค่า 100,000 บาท ที่มี อัตราดอกเบี้ยพันธบัตร 2.5% ต่อปี จะได้รับดอกเบี้ย 2,500 บาทต่อปี

ผลตอบแทนเมื่อครบอายุ

หากนักลงทุนถือ พันธบัตร ไว้จนถึงวันครบกำหนด จะได้รับเงินต้นคืนเต็มจำนวน พร้อมดอกเบี้ยที่สะสมมาตลอดอายุพันธบัตร ผลตอบแทนในกรณีนี้เรียกว่า "อัตราผลตอบแทนถึงวันครบกำหนด" ซึ่งคำนวณจากราคาซื้อ ดอกเบี้ยสะสม และเวลาที่ถือพันธบัตร

กำไรหรือขาดทุนจากการขายก่อนครบกำหนด

พันธบัตรสามารถซื้อขายใน “ตลาดรอง” ได้ หากราคาพันธบัตรในตลาดเปลี่ยนแปลง นักลงทุนอาจได้กำไรหรือขาดทุนจากส่วนต่างราคาซื้อ-ขาย

• ขายได้ราคาสูงกว่าราคาที่ซื้อ: ได้กำไรจากส่วนต่าง (Capital Gain)

• ขายได้ราคาต่ำกว่า: ขาดทุน (Capital Loss)

ราคาพันธบัตรในตลาดขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น อัตราดอกเบี้ยในระบบเศรษฐกิจ ภาวะเงินเฟ้อ และเครดิตของผู้ออกพันธบัตร

วิธีซื้อพันธบัตร ในประเทศไทย

คุณสามารถเลือกช่องทางการซื้อพันธบัตรได้ตามที่คุณต้องการตามนี้ได้เลย:

• ซื้อผ่านช่องทางออนไลน์ของ ตลาดพันธบัตร ที่เกี่ยวข้อง

• ซื้อผ่านธนาคารตัวแทนจำหน่าย

พันธบัตรเหมาะกับใคร?

การลงทุนพันธบัตรเหมาะกับผู้ที่ต้องการลงทุนทุกรูปแบบ แต่อาจจะไม่ใช้ทางเลือกสำหรับผู้ที่ต้องการผลตอบแทนสูงสุดในระยะสั้น พันธบัตรเหมาะกับนักลงทุนแบบไหน ? การลงทุนประเภทพันธบัตร จะเหมาะกับผู้ที่ต้องการ ความมั่นคง ความเสี่ยงต่ำ และต้องการ รายได้จากดอกเบี้ยพันธบัตร ที่แน่นอน ดู วิธีเลือกพันธบัตรที่เหมาะสม ข้างล่างนี้ต่อเลย

พันธบัตรกับหุ้น ต่างกันอย่างไร ?

ความแตกต่างระหว่าง พันธบัตร กับ หุ้น คือ สิ่งสำคัญที่นักลงทุนควรทำความเข้าใจ เพราะนี่เป็นหัวข้อที่นักลงทุนมือใหม่สับสน เราตามมาดูความแตกต่างกันเลย

ลักษณะของเครื่องมือการลงทุน

• พันธบัตร (Bonds): เป็นตราสารหนี้ที่ออกโดยรัฐบาลหรือบริษัทเอกชน ผู้ที่ซื้อพันธบัตรจะกลายเป็นเจ้าหนี้ของผู้ที่ออกพันธบัตร ซึ่งจะได้รับดอกเบี้ยตามอัตราที่กำหนด และจะได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบกำหนด

• หุ้น (Stocks): เป็นสิทธิ์ในการเป็นส่วนหนึ่งของในบริษัท ผู้ที่ซื้อหุ้นจะกลายเป็นผู้ถือหุ้นในบริษัทนั้น ๆ มีสิทธิ์ในการรับผลประโยชน์จากกำไรของบริษัท (dividends) และสิทธิ์ในการออกเสียงในการประชุมผู้ถือหุ้น

ผลตอบแทน

• พันธบัตร (Bonds): ผลตอบแทนหลักจากการลงทุนในพันธบัตรคือ ดอกเบี้ย ที่จะจ่ายให้ผู้ถือพันธบัตรเป็นระยะเวลา (ตามอัตราดอกเบี้ยที่กำหนด) และเงินต้นจะถูกคืนเมื่อพันธบัตรครบกำหนด

• หุ้น (Stocks): ผลตอบแทนจากการลงทุนในหุ้นมาจาก การเพิ่มขึ้นของราคาหุ้น (Capital Gains) และ เงินปันผล (Dividends) หากบริษัทมีผลประกอบการดีและจ่ายเงินปันผลให้กับผู้ถือหุ้น

ความเสี่ยง

• พันธบัตร (Bonds): มีความเสี่ยงต่ำกว่า เนื่องจากผู้ลงทุนได้รับดอกเบี้ยตามที่ตกลงและจะได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบกำหนด หากผู้ที่ออกพันธบัตรสามารถชำระหนี้ได้

• หุ้น (Stocks): ความเสี่ยงสูงกว่า เนื่องจากราคาหุ้นอาจมีการเปลี่ยนแปลงตามผลประกอบการของบริษัทและสภาวะตลาด นักลงทุนอาจไม่ได้รับเงินปันผล และราคาหุ้นอาจตกต่ำลงได้

สิทธิในบริษัท

• พันธบัตร (Bonds): ผู้ถือพันธบัตรไม่สามารถมีสิทธิ์ในการออกเสียงหรือมีสิทธิในการตัดสินใจเกี่ยวกับการดำเนินงานของบริษัท

• หุ้น (Stocks):  ผู้ถือหุ้นมีสิทธิ์ในการออกเสียงในการประชุมผู้ถือหุ้น และสามารถมีส่วนร่วมในการตัดสินใจเกี่ยวกับนโยบายการบริหารของบริษัท

ระยะเวลา

• พันธบัตร (Bonds): มีระยะเวลาในการลงทุนที่แน่นอน เมื่อครบกำหนดแล้ว ผู้ลงทุนจะได้รับเงินต้นคืน

• หุ้น (Stocks): ไม่มีระยะเวลาในการลงทุนที่กำหนด นักลงทุนสามารถถือหุ้นได้ตลอดไปจนกว่าจะตัดสินใจขายออก

ลำดับการชำระหนี้

• พันธบัตร (Bonds): หากบริษัทหรือรัฐบาลล้มละลาย ผู้ถือพันธบัตรจะได้รับการชำระหนี้ก่อนผู้ถือหุ้น

• หุ้น (Stocks): ผู้ถือหุ้นจะได้รับการชำระหนี้หลังจากที่ผู้ถือพันธบัตรได้รับการชำระหนี้แล้ว

สรุป: ควรลงทุนในพันธบัตรหรือไม่?

พันธบัตร เป็นทางเลือกการลงทุนที่เหมาะกับผู้ที่ต้องการความมั่นคง ความเสี่ยงในการถือพันธบัตรต่ำ และต้องการรายได้ที่สม่ำเสมอ แม้ว่าผลตอบแทนอาจจะไม่สูงเท่าหุ้น คริปโต หรือ สินทรัพย์ ที่มีความเสี่ยงอื่นๆ แต่ก็สามารถช่วยเก็บรักษาเงินต้นได้ดี และยังช่วยกระจายความเสี่ยงในพอร์ตได้ดีด้วยเช่นกัน พันธบัตรเหมาะกับทุกคนที่ต้องการเห็นการเติบโตของเงินฝากตัวเอง และสามารถยอมรับกับความผันผวนตัวเองได้